Het ontstaan van de RK Parochie De Graankorrel in Amsterdam-Zuidoost
Door: Alfons Ruitenbeek †
Korte voorgeschiedenis
De Gemeente Amsterdam besloot begin jaren 1960 de Bijlmerpolders als nieuwe stadsdelen in te richten. Ze vielen onder de Gemeente Weesperkarspel. De uitbreiding lag dus op enige afstand van de toenmalige bebouwing van Amsterdam-Oost. Planologisch: de Zuidoostlob van de agglomeratie Amsterdam. De Bijlmermeer werd bebouwd naar de stedenbouwkundige inzichten van Le Corbusier: hoge flatgebouwen, gegroepeerd als honingraten, waartussen veel openbaar groen. Halfhoge wegen met lange viaducten om de doorkijk vanaf het voetgangersgebied te bevorderen. Vanaf deze halfhoge wegen waren de parkeergarages bereikbaar.
Kerkelijke en maatschappelijke planning
Zowel van katholieke als van protestantse zijde begon men rond 1965 zich op de komst van de inwoners voor te bereiden. Door het bisdom Haarlem werd de Jezuïet Ferd Veelenturf aangesteld. Er was geen ruimte voor kerkgebouwen gepland. Men dacht dat de collectieve ruimten in de flats daar voldoende voor waren. Daarom werd vooralsnog gekerkt in het aanloopcentrum, later in scholen. De Gereformeerde predikant Cees Rijper liet een kerkruimte bouwen onder de parkeergarage van Gliphoeve. Hij noemde zijn kerk De Nieuwe Stad. Hij zal zeker gedacht hebben aan Het Nieuwe Jeruzalem. In december 1973 werd deze kerkzaal in gebruik genomen. Vanaf februari 1974 zijn de zaterdagavondvieringen van onze parochie ook daar gehouden. Nadat de parochie De Graankorrel op 1 juni 1976 officieel door het bisdom Haarlem is opgericht, volgde op 4 september 1976 de ingebruikname van de nieuwe kerk “De Nieuwe Stad”, Ganzenhoef 13. Eucharistievieringen op zaterdagavond en zondagmorgen. Om de historie geen geweld aan te doen: het betreft hier nog steeds dezelfde De Nieuwe Stad, maar wel in een ander gebouw.
Nieuwe stedenbouwkundige inzichten in de Bijlmermeer
Deze leidden er toe, dat de omgeving van Ganzenhoef moest worden afgebroken en ook De Nieuwe Stad. Aan het Luthuliplein 11, Bijlmermeer, 1103 TR wordt opnieuw een De Nieuwe Stad gebouwd. De architecten zijn Lucien Lafour en Rikkert Wijk. Er zijn vijf opdrachtgevers: EBG, Hervormd, Gereformeerd, Luthers en Rooms-katholiek. Er wordt een beheerscommissie benoemd uit de deelnemende kerken en een beheerder aangesteld. Op 4 september 1993 wordt het gebouw geopend. Er zijn een grote en een wat kleinere kerkzaal en een aantal kleinere zaaltjes. Er is een drankenbar. Alle ruimten komen uit op een grote ontmoetingshal. Er is een parkeerruimte achter de kerk. Vanwege het multiculturele gebruik zijn in de kerkzalen geen beelden. De altaren zijn eenvoudige tafels, een kruis (zonder beeld) erboven; er is een spreekgestoelte. Achter in de grote kerkzaal is een kapelletje.
Ontwikkeling van Gaasperdam
De wijk Gaasperdam ontwikkelde zich na de bebouwing van de Bijlmer op een andere manier. De behoefte aan een eigen kerkruimte werd daar opgevuld door vieringen in scholen of buurthuizen. Op 22 november 1982 werd de eerste paal geslagen voor een oecumenisch kerkcentrum De Drie Stromen (drie riviertjes: Drecht, Gaasp en Gein en drie participanten: Katholiek, Hervormd en Gereformeerd). Ontwerper: architect Steen uit Leeuwarden. Mgr. Th. Zwartkruis van Haarlem zegende op 18 september 1983 de kerk De Drie Stromen, Renswoudestraat 75, Gaasperdam, 1106 BJ plechtig in. De kerkruimte ligt enigszins verdiept en heeft een glooiende afgang voor minder-validen. Aan de linkerzijde is op straathoogte een ruimte, vanwaar uit men een uitstekende blik op de altaar ruimte heeft. Dit deel kan met een scherm worden afgescheiden. Aan de achterzijde van de kerkzaal is er een kapelletje om te kunnen bidden en kaarsjes aan te steken. Er is een ontmoetingsruimte met koffiebar. Verschillende vergaderzaaltjes zijn beschikbaar. In de oorspronkelijke als pastoreskamer bedoelde ruimte is het Parochiesecretariaat van de Graankorrel gevestigd.
Bronnen:
* Kroniek van de R.K. Parochie De Graankorrel 1968 – 1993
(Arie Olsthoorn, emeritus Pastor bij 25-jarig bestaan van De Graankorrel)
* “Een wereldkerk in het klein”
Uitgegeven bij 40-jarig bestaan van De Graankorrel
Samenstellers Hans van der List en Alfons Ruitenbeek
Gedwongen door de financiële situatie van de parochie heeft de parochie moeten besluiten, nog slechts één kerkgebouw te gebruiken. Eind december 2019 is afscheid genomen van het gebouw De Nieuwe Stad. Vanaf 1 januari 2020 komen zowel de parochianen uit de Bijlmermeer als die uit Gaasperdam naar het gebouw De Drie Stromen.